luat hanh chinh - to tung hanh chinh

LUËT HµNH CHÝNH

CH­¬NG I

C©u 1: Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Þa vÞ ph¸p lý cña C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc.

            a/ Kh¸i niÖm:  

            - Trong bé m¸y Nhµ n­íc gåm cã 4 hÖ c¬ quan:

            + C¬ quan quyÒn lùc Nhµ n­íc

            + C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc

            + C¬ quan KiÓm s¸t

            + C¬ quan xÐt xö

            C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc lµ mét bé phËn cña bé m¸y Nhµ n­íc do Nhµ n­íc lËp ra ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc. C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc cã mét hÖ thèng tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng; ®øng ®Çu lµ ChÝnh phñ, c¬ quan chÊp hµnh vµ hµnh chÝnh cao nhÊt cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.

            b/ §Æc ®iÓm ph¸p lý cña c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc:

            * §Æc ®iÓm chung:

            - C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc nh©n danh nhµ n­íc khi tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc.

            - C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc ®­îc sö dông quyÒn lùc nhµ n­íc nh­: Ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, ®­îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ nhµ n­íc ®èi víi c¸c ®èi t­îng ho¹t ®éng.

            - C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc ®­îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ.

            * §Æc ®iÓm rªng:

            - C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc cã chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh trªn mäi lÜnh vùc.

            - C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng ®­îc tæ chøc theo nguyªn t¾c phô thuéc 2 chiÒu (chiÒu däc vµ chiÒu ngang)

            + Phô thuéc c¬ quan hµnh chÝnh cÊp trªn (UBND tØnh phô ChÝnh phñ)

            + Phô thuéc Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp (UBND tØnh).

            C©u 2: HÖ thèng, tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc.

            C¨n cø qui ®Þnh ph¸p luËt, c¸c c¬ quan do HiÕn ph¸p qui ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng, gåm: ChÝnh phñ, Bé, C¬ quan ngang bé, UND c¸c cÊp; ®©y lµ nh÷ng c¬ quan quan träng nhÊt trong bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ n­íc. C¸c c¬ quan do luËt vµ v¨n b¶n d­íi luËt qui ®Þnh, gåm: c¸c côc, vô, viÖn, c¬ quan chuyªn m«n ë ®Þa ph­¬ng; ®©y lµ nh÷ng c¬ quan Ýt quan träng h¬n trong bé m¸y hµnh chÝnh nhµ n­íc.

            * HÖ thèng c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc; tæ chøc vµ ho¹t ®éng:

            a/ ë Trung ­¬ng:

            - ChÝnh phñ: §iÒu 109 HiÕn ph¸p n¨m 1992 qui ®Þnh: ChÝnh phñ lµ c¬ quan chÊp hµnh cña Quèc héi, lµ c¬ quan hµnh chÝnh cao nhÊt cña N­íc céng hoµ XHCN ViÖt Nam.

            + VÒ mÆt tæ chøc: ChÝnh phñ do Quèc héi lËp ra; ChÝnh phñ ph¶i tu©n thñ c¸c v¨n b¶n cña Quèc héi, ñy ban th­êng vô quèc héi. Trong ho¹t ®éng, ChÝnh phñ ph¶i ®Æt d­íi sù gi¸m s¸t cña Quèc héi, ph¶i b¸o c¸o cña ho¹t ®éng cña m×nh tr­íc quèc héi.

            + ChÝnh phñ lµ c¬ quan ®øng ®Çu trong hÖ thèng c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ cã quyÒn thµnh lËp vµ b·i bá c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc. Cã quyÒn chØ ®¹o, ®iÒu hµnh toµn bé C¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc.

            + Tæ chøc cña ChÝnh phñ. (®iÒu 110 –HP92)

            .Thñ t­íng: Lµ ng­êi ®øng ®Çu ChÝnh phñ, do Quèc héi bÇu ra trong sè ®¹i biÓu Quèc héi (Thñ t­íng ph¶i lµ ®¹i biÓu quèc héi).

            .C¸c phã thñ t­íng: Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ ®¹i biÓu Quèc héi, ®­îc bæ nhiÖm (theo ®Ò nghÞ cña Thñ t­íng, th«ng qua Quèc héi vµ ®­îc Chñ tÞch n­íc bæ nhiÖm). Vai trß cña c¸c phã Thñ t­íng lµ ng­êi gióp viÖc cho thñ t­íng do thñ t­íng ph©n c«ng.

            .C¸c thµnh viªn cña ChÝnh phñ: Lµ c¸c Bé tr­ëng, Thñ tr­ëng c¬ quan ngang bé, Thñ tr­ëng c¸c c¬ quan thuéc ChÝnh phñ nh­ng ngang hµm Bé tr­ëng (Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam…)

            + VÒ ho¹t ®éng:

            . ChÝnh phñ lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn qu¶n lý trªn ph¹m vi toµn quèc vµ trªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi.

            . ChÝnh phñ ho¹t ®éng theo chÕ ®é l·nh ®¹o cô thÓ.

            . NhiÖm kú  cña ChÝnh phñ theo nhiÖm kú cña Quèc héi (5 n¨m), khi Quèc héi hÕt nhiÖm kú, ChÝnh phñ tiÕp tôc ho¹t ®éng cho ®Õn khi quèc héi kho¸ míi lËp ra ChÝnh phñ míi.

            - Bé vµ c¬ quan ngang bé: Chñ yÕu qu¶n lý theo ngµnh vµ qu¶n lý theo chøc n¨ng. §øng ®Çu lµ mét c¸ nh©n vµ cã quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò thuéc ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vÒ quyÕt ®Þnh ®ã. Cã quyÒn ban hµnh c¸c v¨n b¶n vi ph¹m ph¸p luËt.

            - C¬ quan thuéc ChÝnh phñ: Do chÝnh phñ lËp ra vµ cã chøc n¨ng qu¶n lý ngµnh, qu¶n lý theo lÜnh vùc; c¸c c¬ quan nµy ho¹t ®éng theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng.

            Thñ tr­ëng c¬ quan kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña ChÝnh phñ, hä cã quyÒn tham dù c¸c cuéc häp cña chÝnh phñ nh­ng kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt trõ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan tíi c«ng viÖc thuéc thÈm quyÒn cña hä, nh­: Tæng côc du lÞch, Tæng cô §Þa chÝnh, Tæng côc Thèng kª.

            Thñ tr­ëng c¬ quan thuéc ChÝnh phñ kh«ng ®­îc quyÒn ban hµnh V¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt.

            b/ C¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng:

            - ñy ban nh©n d©n: §iÒu 123 – HiÕn ph¸p n¨m 1992 qui ®Þnh: UBND do H§ND bÇu ra lµ c¬ quan chÊp hµnh cña H§ND, c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng, chÞu tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n cña c¬ quan Nhµ n­íc cÊp trªn vµ NghÞ quyÕt cña H§ND cïng cÊp (cÊp tØnh, cÊp huyÖn, cÊp x· vµ c¸c cÊp t­¬ng ®­¬ng).

            + UBND lµ c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn chung.

            + Thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc trªn mäi lÜnh vùc ë ®Þa ph­¬ng.

            + NhiÖm kú cña UBND theo nhiÖm kú cña H§ND.

            C¬ cÊu cña UBND:

            + Chñ tÞch UBND: lµ ®¹i biÓu H§ND.

            + Mét hay nhiÒu phã chñ tÞch.

            + C¸c thµnh viªn (uû viªn): CÊp tØnh tõ 9-12 cã thÓ nhiÒu h¬n nh­ng kh«ng qu¸ 13; cÊp huyÖn tõ 7-9; cÊp x· tõ 5-7.

            -UBND ho¹t ®éng theo chÕ ®é tËp thÓ, c¸c vÊn ®Ò ®­îc th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè. UBND chÞu sù gi¸m s¸t cña H§ND cïng cÊp vµ b¸o c¸o ho¹t ®éng tr­íc H§ND.

            - C¸c c¬ quan chuyªn m«n ë ®¹i ph­¬ng:

            + TØnh: c¸c së, t­¬ng ®­¬ng së.

            + HuyÖn: c¸c phßng.

            + X·: c¸c ban.

            Qu¶n lý trªn c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n, ho¹t ®éng theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng. Tæ chøc theo nguyªn t¾c phô thuéc 2 chiÒu, lµ c¬ quan gióp viÖc cho UBND.

            - C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp:

            ChØ cã c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc míi cã ®¬n vÞ sù nghiÖp; v× vËy ®¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng ph¶i lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc, nh­: Tr­êng häc, bÖnh viÖn, Trung t©m nghiªn cøu khoa häc, Nhµ thiÕu nhi,…

            + Ho¹t ®éng dùa vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp vµ theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ.

            - C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh: (Nhµ m¸y, XÝ nghiÖp)

            + Trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt

            + Ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ.

CH­¬NG II

QUI CHÕ PH¸P Lý HµNH CHÝNH CñA C«NG D©N VIÖT NAM Vµ NG­êI N­íC NGOµI.

            C©u 3: Kh¸i niÖm quèc tÞch vµ c«ng d©n?

           

- “Quèc tÞch lµ mçi liªn hÖ ph¸p lý cña mét con ng­êi víi mét nhµ n­íc nhÊt ®Þnh; biÓu hiÖn qua tæng thÓ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi ®ã víi nhµ n­íc ®­îc qui ®Þnh trong ph¸p luËt”.

            - C«ng d©n ViÖt Nam lµ ng­êi mang quèc tÞch ViÖt Nam, ®­îc x¸c ®Þnh t¹i ®iÒu 44 –HiÕn ph¸p n¨m 1992.

            * Mçi liªn hÖ ph¸p lý cña mét ng­êi ®èi víi mét ®Êt n­íc xuÊt hiÖn tõ khi ng­êi ®ã sinh ra ®Õn khi ng­êi ®ã mÊt ®i.

            + Khi sèng ë n­íc ngoµi kiÒu d©n n­íc nµo vÉn chÞu sù tµi ph¸n cña n­íc ®ã.

            + Ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô víi ®Êt n­íc

            + §­îc nhµ n­íc b¶o hé quyÒn lîi.

            * Quèc tÞch lµ mét chÕ ®é ph¸p lý míi xuÊt hiÖn:

            + Trong nhµ n­íc phong kiÕn ch­a cã; chØ cã thÇn d©n, cã nghÜa vô, kh«ng cã quyÒn lîi.

            + ë nhµ n­íc t­ s¶n: mang nÆng tÝnh chÊt h×nh thøc.

            + ë nhµ n­íc XHCN: QuyÒn c«ng d©n ®­îc qui ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ; ®­îc b¶o ®¶m thùc hiÖn.

            * QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n ®­îc thùc hiÖn khi tham gia vµo quan hÖ ph¸p luËt, cô thÓ:

            + Khi c«ng d©n sö dông quyÒn (quyÒn khiÕu n¹i tè c¸o; quyÒn khai sinh, ®¨ng ký kÕt h«n).

            + Khi c«ng d©n thùc hiÖn nghÜa vô (nghÜa vô qu©n sù; ®¨ng ký t¹m tró, t¹m v¾ng…).

            + Khi lîi Ých cña c«ng d©n bÞ x©m h¹i (kh«ng nép thuÕ, kh«ng ®¨ng ký kinh doanh).

            C©u 4: Sù ph¸t triÓn cña quy chÕ ph¸p lý hµnh chÝnh cña c«ng d©n ë n­íc ta.

            Quy chÕ ph¸p lý hµnh chÝnh cña c«ng d©n lµ tæng thÓ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc.

            Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña n­íc ta quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n ngµy cµng ®­îc qui ®Þnh cô thÓ h¬n.

-       HiÕn ph¸p n¨m 1946: cã 18 ®iÒu qui ®Þnh vÒ quyÒn c«ng d©n.

-   HiÕn ph¸p n¨m 1959: cã 20 ®iÒu qui ®Þnh vÒ quyÒn c«ng d©n. (bæ sung thªm c¸c quyÒn: quyÒn ®­îc lµm viÖc, nghØ ng¬i; quyÒn tù do nghiªn cøu, s¸ng t¹o khoa häc; nghÖ thuËt; quyÒn khiÕu n¹i tè c¸o).

            -   HiÕn ph¸p n¨m 1980: cã 29 ®iÒu qui ®Þnh vÒ quyÒn c«ng d©n. ChÊt l­îng c¸c quyÒn ®­îc më réng vµ cô thÓ h¬n; ®ång thêi còng bæ sung thªm mét sè quyÒn nh­:

            + QuyÒn ®­îc mang quèc tÞch ViÖt Nam.

            + QuyÒn tham gia qu¶n lý nhµ n­íc vµ x· héi.

            -  HiÕn ph¸p n¨m 1992: Cã 34 ®iÒu quy ®Þnh vÒ quyÒn c«ng d©n (trong ®ã cã 26 ®iÒu söa ®æi 29 ®iÒu HiÕn ph¸p n¨m 1980). Bæ sung thªm mét sè quyÒn míi, nh­:

            + QuyÒn con ng­êi.

            + QuyÒn tù do kinh doanh.

            + Kh«ng ai bÞ coi cã téi vµ ph¶i chÞu h×nh ph¹t khi ch­a cã b¶n ¸n kÕt téi cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.

            + Ng­êi n­íc ngoµi c­ tró ë ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ theo HiÕn ph¸p, ph¸p luËt ViÖt Nam, ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam b¶o hé tÝnh m¹ng, tµi s¶n.

            C©u 5: QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n ViÖt Nam trong qu¶ lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc.

            Trong lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ n­íc quyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n rÊt réng, bao gåm nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau:

            a/ Trong lÜnh vùc qu¶n lý hµnh chÝnh- ChÝnh trÞ:

            * QuyÒn:

            - T¹i ®iÒu 52 HiÕn ph¸p n¨m 1992: QuyÒn ®­îc tham gia vµo qu¶n lý Nhµ n­íc, qu¶n lý x· héi. §iÒu nµy chøng minh ®¶m b¶o Nhµ n­íc ta lµ nhµ n­íc d©n chñ.

            - Trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp bÇu cö, ®¶m nhËn chøc vô trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc.

            + §ãng gãp ý kiÕn x©y dùng luËt.

            + Gi¸m s¸t c¸c c¸n bé c¬ quan Nhµ n­íc.

            + KhiÕu n¹i, tè c¸o.

            - T¹i ®iÒu 152 HiÕn ph¸p 1992: qui ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt.

            - T¹i ®iÒu 68 HiÕn ph¸p 1992: qui ®Þnh quyÒn tù do ®i l¹i, c­ tró trong n­íc, ra n­íc ngoµi, tõ n­íc ngoµi vÒ n­íc.

            - T¹i ®iÒu 70 HiÕn ph¸p 1992: qui ®Þnh quyÒn tù do tÝn ng­ìng.

            - T¹i ®iÒu 71 HiÕn ph¸p 1992: qui ®Þnh quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m th©n thÓ.

            * NghÜa vô:

            - Tu©n thñ theo hiÕn ph¸p, ph¸p luËt (§iÒu 71 –HP 1992).

            - Trung thµnh víi tæ quèc (§iÒu 79 –HP 1992)

            - B¶o vÔ tæ quèc (§iÒu 76 –HP 1992).

            - T«n träng vµ b¶o vÖ tµi s¶n Nhµ n­íc vµ lîi Ých c«ng céng (§iÒu 78 –HP1992)

            §©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc; nã cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc qui ®Þnh vµ thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n trªn lÜnh vùc kh¸c.

            b/ Trong lÜnh vùc kinh tÕ:

            - §iÒu 55 – HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: Lao ®éng lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n.

            + C«ng d©n cã quyÒn cã viÖc lµm.

            + Nhµ n­íc cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p ®Ó t¹o viÖc lµm cho nh©n d©n.

            - C«ng d©n cã quyÒn tù do kinh doanh.

            * NghÜa vô: §iÒu 80 –HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: c«ng d©n cã nghÜa vô ®ãng thuÕ vµ lao ®éng c«ng Ých theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

            c/ LÜnh vùc V¨n ho¸- X· héi:

            - §iÒu 54 - HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: C«ng d©n cã quyÒn vµ nghÜa vô häc tËp

            - §iÒu 60 –HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: C«ng d©n cã quyÒn nghiªn cøu khoa häc, kû thuËt, ph¸t minh s¸ng chÕ, s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, s¸ng t¸c phª b×nh nghÖ thuËt, V¨n häc, tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ kh¸c.

            - §iÒu 61 –HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: C«ng d©n cã quyÒn ®­îc h­ëng chÕ ®é b¶o vÖ søc khoÎ vµ nghÜa vô thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÖ sinh phßng bÖnh vµ vÖ sinh c«ng céng.

            - §iÒu 67 –HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh: C«ng d©n cã quyÒn ®­îc b¶o hiÓm x· héi.

            C©u 6: Qui chÕ ph¸p lý cña ng­êi n­íc ngoµi vµ kh«ng quèc tÞch.

            * Ng­êi n­íc ngoµi: Lµ ng­êi c­ tró ë mét n­íc nh­ng mang quèc tÞch n­íc kh¸c (c¸c nhµ ngo¹i giao, ngo¹i kiÒu).

            Ng­êi n­íc ngoµi chÞu sù tµi ph¸n cña hai hÖ thèng ph¸p luËt, ®ã lµ: hÖ thèng ph¸p luËt mµ ng­êi ®ã mang quèc tÞch vµ hÖ thèng ph¸p luËt mµ n¬i hä c­ tró.

            NÕu cã sù xung ®ét vÒ ph¸p luËt x¶y ra th× ¸p dông luËt quèc tÞch theo hiÖp ®Þnh t­¬ng trî t­ ph¸p.

            * Ng­êi kh«ng mang quèc tÞch: Lµ ng­êi kh«ng mang quèc tÞch cña mét quèc gia nµo.

            Ng­êi kh«ng mang quèc tÞch hä ph¶i chÞu sù tµi ph¸n cña hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nÕu hä ë ViÖt Nam.

            1. QuyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi n­íc ngoµi; ng­êi kh«ng quèc tÞch:

            a/ QuyÒn:

            - §­îc cÊp giÊy chøng nhËn th­êng tró hoÆc t¹m tró t¹i ViÖt Nam.

            - §­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam b¶o hé tÝnh m¹ng, tµi ¶n vµ c¸c quyÒn lîi hîp ph¸p kh¸c trªn c¬ së ph¸p luËt ViÖt Nam vµ ph¸p luËt quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia ký kÕt.

            - Tù do nguyªn luËn, tù do tÝn ng­ìng, quyÒn ®­îc ®¶m b¶o tù do c¸ nh©n.

            - Cã quyÒn lao ®éng trong ph¹m vi cho phÐp; ngo¹i trõ c¸c ngµnh nghÒ nh­:

            + Ng­ nghiÖp: khai th¸c h¶i s¶n (c¸, t«m, san h«, ngäc trai…)

            + L©m nghiÖp: khai th¸c rõng, trång rõng, s¨n b¾n ….

            + Söa ch÷a c¸c lo¹i m¸y th«ng tin: ph¸t thanh, truyÒn thanh, ph¸t h×nh, truyÒn h×nh…..

            + NghÒ l¸i xe, ca n«, c¸c ph­¬ng tiÖn chë kh¸ch, chë hµng ho¸…

            + NghÒ in kh¾c, ®óc ch÷, ®óc dÊu.

            + NghÒ ®¸nh m¸y ch÷, in r«ni«, photocopy.

            - Cã quyÒn ®­îc häc tËp ë c¸c tr­êng ViÖt Nam tõ m©ôu gi¸o ®Õn ®¹i häc. Trõ mét sè tr­êng ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp cã liªn quan ®Õn An ninh quèc phßng.

            - Cã quyÒn ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¸c c¬ së y tÕ cña Nhµ n­íc ViÖt Nam.

            - §­îc h­ëng phóc lîi x· héi thoe qui ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam.

            b/ NghÜa vô cña ng­êi n­íc ngoµi; ng­êi kh«ng quèc tÞch:

            - Tu©n thñ HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt ViÖt Nam.

            - T«n träng phong tôc tËp qu¸n cña Nhµ n­íc ViÖt Nam.

            - Kh«ng ®­îc tuyªn truyÒn g©y hËn thï d©n téc, ph¸ ho¹i tÝnh ®oµn kÕt gi÷a nh©n d©n ViÖt Nam vµ nh©n d©n c¸c n­íc kh¸c.

            - Cã nghÜa vô lao ®éng c«ng Ých theo qui ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam.

LUËT Tè TôNG HµNH CHÝNH

C©u 1: Kh¸i niÖm luËt Tè tông hµnh chÝnh; §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh.

           

* LuËt tè tông hµnh chÝnh lµ ngµnh luËt ®éc lËp trong hÖ thèng ph¸p luËt XHCNVN, bao gåm c¸c vi ph¹m ph¸p luËt, ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tßa ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh gi÷a c¸c chñ thÓ cña Ph¸p luËt Tè tông hµnh chÝnh víi nhau ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c ®­¬ng sù.

            * §èi t­îng ®iÒu chØnh : §ã lµ c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh khi tßa ¸n gi¶i quyÕt mét vô ¸n hµnh chÝnh.

            - Quan hÖ gi÷a Tßa ¸n víi VKS: ViÖn kiÓm s¸t tham gia tè tông víi 2 t­ c¸ch.

            + KiÓm s¸t ho¹t ®éng t­ ph¸p.

            + Ng­êi khëi tè vô ¸n.

            - Quan hÖ gi÷a Tßa ¸n víi c¸c ®­¬ng sù trong vô ¸n hµnh chÝnh:

            + Ng­êi khëi kiÖn.

            + Ng­êi bÞ kiÖn.

            + Ng­êi cã quyÒn lîi liªn quan nghÜa vô liªn quan.

            - Quan hÖ gi÷a Tßa ¸n vµ nh÷ng ng­êi tham gia tè tông kh¸c:

            + Ng­êi lµm chøng.

            + Ng­êi phiªn dÞch.

            + Ng­êi gi¸m ®Þnh…

            - Quan hÖ gi÷a Tßa ¸n vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan:

            * Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh: Mang tÝnh chÊt quyÒn uy.

C©u 2: NhiÖm vô cña LuËt tè tông hµnh chÝnh.

           

a/. NhiÖm vô chung cña luËt Tè tông hµnh chÝnh:

            - B¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc khi hä khëi kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn.

            - B¶o ®¶m cho c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông x¸c ®Þnh vµ kh¼ng ®Þnh ®­îc tÝnh hîp ph¸p ®óng ®¾n cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc.

b/. NhiÖm vô cô thÓ:

- LuËt tè tông hµnh chÝnh qui ®Þnh thÈm quyÒn xÐt xö cña TA hµnh chÝnh, cña c¸c cÊp Tßa ¸n vµ qui ®Þnh thµnh phÇn H§XX.

- Qui ®Þnh thµnh phÇn, ng­êi tiÕn hµnh tè tông, ng­êi tham gia tè tông ë tõng giai ®o¹n xÐt xö vµ ë mçi cÊp xÐt xö.

- Qui ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vµ tr×nh tù khëi kiÖn, thô lý vô ¸n hµnh chÝnh, cô thÓ:

+ N¨ng lùc chñ thÓ ng­êi khëi kiÖn.

+ Lo¹i vô viÖc khëi kiÖn.

+ Tr­êng hîp nµo thô lý.

+ C¸c b­íc tr×nh tù ®Ó khëi kiÖn.

+ Thêi h¹n ra quyÕt ®Þnh sau khi ®· nhËn ®¬n.

-         Qui ®Þnh tr×nh tù thñ tôc thu thËp chøng cø, x¸c minh ®¸nh gi¸ chøng cø, nh­:

+ ViÖc thu thËp, x¸c minh chøng cø do C¬ quan Tè tông hµnh chÝnh hoÆc do c¸c ®­¬ng sù tiÕn hµnh (kh¸c tè tông h×nh sù).

+ ViÖc ®¸nh gi¸ chøng cø lµ do Tßa ¸n (kh¸c tè tông h×nh sù).

- Qui ®Þnh tr×nh tù xÐt xö s¬ thÈm, phóc thÈm, gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm.

- Qui ®Þnh tr×nh tù thñ tôc cho viÖc thi hµnh ¸n hµnh chÝnh.

C©u 3: Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña LuËt TTHC.

1/ Nh÷ng nguyªn t¾c chung:

a/. Nguyªn t¾c ph¸p chÕ XHCN:

- C¸c chñ thÓ tiÕn hµnh tè tông chØ ®­îc lµm nh÷ng g× mµ ph¸p luËt cho phÐp.

- C¸c chñ thÓ tham gia tè tông ph¶i thùc hiÖn ®óng quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh theo tè tông hµnh chÝnh quy ®Þnh.

- C¸c c¬ quan tæ chøc cã liªn quan ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho Tßa ¸n gi¶i quyÕt nhanh chãng, kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ c¸c vô ¸n hµnh chÝnh.

- C¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i ®­îc mäi c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i triÖt ®Ó thi hµnh.

b/. Nguyªn t¾c mäi c«ng d©n, C¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc XH b×nh ®¼ng tr­íc Ph¸p luËt khi tham gia quan hÖ tè tông hµnh chÝnh.

c/. Nguyªn t¾c khi xÐt xö cã Héi thÈm nh©n d©n tham gia vµ Héi thÈm nh©n d©n ngang quyÒn víi thÈm ph¸n.

d/. Nguyªn t¾c khi xÐt xö thÈm ph¸n vµ Héi thÈm ph¸n nh©n d©n (ngang nhau) ®éc lËp chØ tu©n theo ph¸p luËt.

®/. Nguyªn t¾c xÐt xö c«ng khai, trõ tr­êng hîp gi÷ bÝ mËt quèc gia hoÆc theo yªu cÇu cña ®­¬ng sù (th­êng ®èi víi nh÷ng vô ¸n liªn quan ®Õn An ninh Quèc gia hoÆc liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm phong tôc tËp qu¸n…)

g/. Nguyªn t¾c b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng sù.

h/. Nguyªn t¾c quyÒn dïng tiÕng nãi, ch÷ viÕt cña c¸c ®­¬ng sù tr­íc Tßa.

2/ Nguyªn t¾c riªng:

a/. Nguyªn t¾c tiÒn tè tông:

     Tr­íc khi khëi kiÖn vô viÖc ra tr­íc Tßa hµnh chÝnh th× ng­êi khëi kiÖn ph¶i khiÕu n¹i ®Õn C¬ quan Nhµ n­íc cã quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn.

VD: NguyÔn V¨n An Giang bÞ Chñ tÞch UBND x· B xö ph¹t hµnh chÝnh. An Giang muèn khëi kiÖn quyÕt ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh cña Chñ tÞch x· B ra tßa th× tr­íc hÕt An Giang ph¶i khiÕu n¹i ®Õn Chñ tÞch UBND x· B ®ã ®Ó ®­îc ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt hoÆc kh«ng ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt. Khi ®ã An Giang míi tiÕn hµnh khëi kiÖn ra tßa hµnh chÝnh trong thêi h¹n luËt ®Þnh. NÕu qu¸ thêi h¹n th× kh«ng ®­îc khëi kiÖn.

VÒ thêi h¹n khëi kiÖn:

- §èi víi nh÷ng vô ®¬n gi¶n th× thêi h¹n lµ 30 ngµy sau khi ®· cã quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hoÆc thêi h¹n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®· hÕt nh­ng ch­a ®­îc gi¶i quyÕt.

- §èi víi nh÷ng vô phøc t¹p th× thêi h¹n 45 ngµy.

- Riªng ë nh÷ng n¬i vïng s©u, vïng xa, miÒn nói…th× thêi h¹n cña nh÷ng vô ®¬n gi¶n lµ 45 ngµy; nh÷ng vô phøc t¹p lµ 60 ngµy.

b/. Nguyªn t¾c tÝnh kh«ng bÞ tr× qu¶n cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn.

ViÖc khëi kiÖn kh«ng lµm ®×nh chØ viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh (khi cã quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ph¶i thùc hiÖn, viÖc quyÕt ®Þnh ®ã ®óng, sai sÏ do tßa ¸n xÐt xö).

C©u 4: §èi t­îng xÐt xö cña Tßa ¸n hµnh chÝnh.

(T¹i ®iÒu 2 Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt hµnh chÝnh ®èi víi vô ¸n hµnh chÝnh).

1/. QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh:

  §iÒu 4, ®iÒu 12 Ph¸p lÖnh vµ LuËt khiÕu n¹i  tè c¸o:

“Lµ quyÕt ®Þnh b»ng v¨n b¶n cña C¬ quan Nhµ n­íc hoÆc ng­êi cã thÈm quyÒn trong C¬ quan Nhµ n­íc ¸p dông mét lÇn ®èi víi mét hoÆc mét sè ng­êi cô thÓ vÒ vÊn ®Ò cô thÓ trong ho¹t ®éng lÜnh vùc qu¶n lý hµnh chÝnh”.

QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i b»ng v¨n b¶n vµ ®­îc ban hµnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong lÜnh vùc qu¶n lý hµnh chÝnh.

            2. Hµnh vi hµnh chÝnh:

            “Lµ hµnh chÝnh cña C¬ quan Nhµ n­íc, cña ng­êi cã thÈm quyÒn trong c¬ quan nhµ n­íc khi thùc hiÖn c«ng vô”.

            3. QuyÕt ®Þnh th«i viÖc c¸n bé c«ng chøc:

            “ Lµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc ®Ó ¸p dông h×nh thøc buéc th«i viÖc ®èi víi c¸n bé c«ng chøc tõ vô tr­ëng hoÆc t­¬ng ®­¬ng vô tr­ëng trë xuèng thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh theo ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc”.

C©u 5: ThÈm quyÒn theo l·nh thæ Tßa ¸n hµnh chÝnh.

           

1/ Tßa ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn:

                ChØ xÐt xö s¬ thÈm ®èi víi:

            - Nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña C¬ quan Nhµ n­íc tõ cÊp huyÖn trë xuèng vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña c¸n bé c«ng chøc tõ cÊp huyÖn trë xuèng.

            - Nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc ®èi víi c¸n bé c«ng chøc cña c¬ quan, tæ chøc tõ cÊp huyÖn trë xuèng ®èi víi c¸n bé c«ng chøc thuéc thÈm quyÒn qu¶n lý cña m×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh CBCC.

           

2/ ThÈm quyÒn cña TAND cÊp tØnh:

-         XÐt xö s¬ thÈm:

            + Nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan Bé, C¬ quan ngang Bé, C¬ quan thuéc ChÝnh phñ, V¨n phßng Chñ tÞch n­íc, V¨n phßng Quèc héi, VKSND tèi cao, TAND tèi cao; quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan ®ã mµ ng­êi khëi kiÖn cã n¬i c­ tró, n¬i lµm viÖc t¹i n¬i cã cïng trô së Tßa ¸n.

            + XÐt xö nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña nh÷ng c¬ quan chøc n¨ng thuéc c¸c c¬ quan nªu trªn vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña CBCC thuéc c¬ quan chøc n¨ng ®ã mµ ng­êi khiÕu kiÖn cã n¬i c­ tró, n¬i lµm viÖc cã cïng trô së Tßa ¸n l·nh thæ.

            + Nh÷ng khiÕu kiÖn hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh cña c¸c C¬ quan Nhµ n­íc cÊp tØnh trªn cïng l·nh thæ vµ c¸n bé c«ng chøc trong c¸c c¬ quan ®ã.

            + Nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc ®èi víi CBCC cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc; lo¹i trõ nh÷ng vô viÖc thuéc thÈm quyÒn cña TAND cÊp huyÖn.

            + Cã thÓ lÊy nh÷ng vô ¸n thuéc thÈm quyÒn cña TAND cÊp huyÖn:

            . Nh÷ng vô ¸n phøc t¹p.

            . Nh÷ng vô ¸n mµ ng­êi bÞ khëi kiÖn lµ Chñ tÞch huyÖn, UBND huyÖn.

            . TÊt c¶ c¸c thÈm ph¸n cña TAND cÊp huyÖn ph¶i tõ chèi tiÕn hµnh tè tông.

-         XÐt xö phóc thÈm:

              C¸c vô ¸n s¬ thÈm cña TAND cÊp huyÖn ch­a cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ.

            3/ TAND tèi cao:

            - Kh«ng xÐt xö s¬ thÈm.

            - XÐt xö phóc thÈm.

            + Nh÷ng vô ¸n s¬ thÈm mµ TAND cÊp tØnh ®· xÐt xö nh­ng ®· cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ.

            + Xem xÐt l¹i vô ¸n theo thñ tôc Gi¸m ®èc thÈm vµ t¸i thÈm.

C©u 6: ThÈm quyÒn theo vô viÖc cña TAHC.

           

§­îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 11 Ph¸p lÖnh gi¶i quyÕt thñ tôc hµnh chÝnh.

            - QuyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh.

            - KhiÕu kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc ¸p dông biÖn ph¸p buéc th¸o dì c«ng tr×nh x©y dùng, c«ng tr×nh kiÕn tróc.

            - C¸c khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc ¸p dông hoÆc thi hµnh c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c.

            - Nh÷ng khiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh th«i viÖc CBCC gi÷ chøc vô tõ Vô tr­ëng hoÆc t­¬ng ®­¬ng Vô tr­ëng trë xuèng.

            - KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai (riªng quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai kh«ng cßn thuéc thÈm quyÒn cña TA tõ ngµy 01/7/2004).

            - KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc cÊp giÊy phÐp trong x©y dùng c¬ b¶n, s¶n xuÊt kinh doanh.

            - KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc tr­ng dông, tr­ng mua vµ tÞch thu tµi s¶n.

            - KhiÕu kiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc thu thuÕ hoÆc truy thu thÕ.

            - KhiÕu kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trong viÖc thu phÝ vµ lÖ phÝ.

C©u 7: Ng­êi tiÕn hµnh tè tông.

           

“Lµ ng­êi ®­îc coi lµ chñ thÓ ®éc lËp trong ho¹t ®éng Tè tông mang quyÒn lùc Nhµ n­íc ®Ó thÈm tra xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kh¸ch quan vô ¸n hµnh chÝnh”.

            Nh÷ng ng­êi tiÕn hµnh tè tông ®ã lµ:

            1/ ThÈm ph¸n: §­îc bæ nhiÖm theo nhiÖm kú vµ lµm nhiÖm vô xÐt xö. ThÈm ph¸n thuéc c¬ quan Tßa ¸n.

            * §iÒu kiÖn bæ nhiÖm:

            - §¹i häc luËt.

            - Qua ®µo t¹o t¹i häc viÖn T­ ph¸p vÒ chøc danh thÈm ph¸n, thêi gian 1 n¨m.

            - VÒ th©m niªn c«ng t¸c.

            + CÊp huyÖn : 4 n¨m.

            + CÊp tØnh     : 6 n¨m.

            + CÊp tèi cao             : 6 n¨m.

            - ThÈm ph¸n TANDTC do Chñ tÞch n­íc bæ nhiÖm.

            - ThÈm ph¸n TAND ®Þa ph­¬ng: Do Ch¸nh ¸n TAND tèi cao bæ nhiÖm.

            - Thêi h¹n nhiÖm kú: 5 n¨m, xÐt bæ nhiÖm l¹i.

            2/ Héi thÈm nh©n d©n: §­îc bÇu hoÆc cö ra theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó lµm nhiÖm vô xÐt xö, kh«ng thuéc c¬ quan Tßa ¸n, cã thÓ ë c¸c c¬ quan kh¸c (do Héi ®ång nh©n d©n bÇu ra).

            * §iÒu kiÖn bÇu HTND:

            - Ph¶i lµ c«ng d©n ViÖt Nam.

            - Cã uy tÝn víi nh©n d©n n¬i c­ tró, lµm viÖc. D¸m ®Êu tranh b¶o vÖ lîi Ých, quyÒn hîp ph¸p cña c«ng d©n, nhµ n­íc.

            - Cã sù am hiÓu vÒ ph¸p luËt, qu¶n lý nhµ n­íc còng nh­ nh÷ng lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c liªn quan ®Õn hµnh chÝnh.

            - NhiÖm kú HTND:  5 n¨m.

            3/ KiÓm s¸t viªn: Thuéc c¬ quan VKS, tham gia phiªn tßa ®Ó kiÓm s¸t ho¹t ®éng t­ ph¸p. KiÓm s¸t viªn do ViÖn tr­ëng VKSND tèi cao bæ nhiÖm.

-        §iÒu kiÖn trë thµnh kiÓm s¸t viªn:

            Cã tr×nh ®é §¹i häc luËt.

            KiÓm s¸t viªn cã 3 cÊp:

- S¬ cÊp (cÊp huyÖn).

- Trung cÊp (cÊp tØnh).

- Cao cÊp (tèi cao).

4/ Th­ ký Tßa ¸n: Thuéc C¬ quan Tßa ¸n, cã nhiÖm vô gióp thÈm ph¸n, H§XX ®Ó chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô ¸n.

C©u 8: Nh÷ng ng­êi tham gia tè tông.

“Lµ c¸ nh©n, tæ chøc tham gia vµo vô ¸n hµnh chÝnh, kh«ng nh©n danh Nhµ n­íc, kh«ng thay mÆt nhµ n­íc. Cã nh÷ng quyÒn, nghÜa vô nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh cña luËt Tè tông hµnh chÝnh”.

* Ng­êi tham gia tè tông cã 2 lo¹i.

- §­¬ng sù.

- Nh÷ng ng­êi tham gia tè tông kh¸c.

1/ §­¬ng sù:

a/ Ng­êi khëi kiÖn: Lµ c¸ nh©n, tæ chøc, c¬ quan nhµ n­íc, c¸n bé c«ng chøc cã quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p bÞ x©m h¹i bëi quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh hoÆc quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh buéc th«i viÖc.

- C¸ nh©n: N¨ng lùc chñ thÓ ®ñ tõ 18 tuæi trë lªn, kh«ng m¾c bÖnh t©m thÇn, thÓ chÊt lµm mÊt kh¶ n¨ng nhËn thøc hµnh vi. Trong tr­êng hîp c¸ nh©n d­íi 18 tuæi vµ cã nh÷ng nh­îc ®iÓm thÓ chÊt nªu trªn th× viÖc khëi kiÖn do ng­êi ®¹i diÖn thùc hiÖn. NÕu kh«ng cã ng­êi ®¹i diÖn th× Tßa ¸n yªu cÇu tæ chøc x· héi lµm ng­êi ®¹i diÖn.

- Tæ chøc: ViÖc khëi kiÖn ®­îc th«ng qua ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña tæ chøc; lµ ng­êi ®øng ®Çu tæ chøc hoÆc ®­îc ng­êi ®øng ®Çu tæ chøc ñy quyÒn.

* QuyÒn vµ nghÜa vô:

- Cã quyÒn khëi kiÖn, tham gia tè tông hµnh chÝnh.

- QuyÒn b×nh ®¼ng víi c¸c ®­¬ng sù kh¸c.

- QuyÒn ®­îc ®iÒu chØnh néi dung, ph¹m vi khëi kiÖn, rót mét phÇn hoÆc toµn bé néi dung khëi kiÖn.

- QuyÒn ñy quyÒn b»ng v¨n b¶n cho luËt s­ hoÆc ng­êi kh¸c ®¹i diÖn tham gia tè tông; cã quyÒn tù m×nh hay nhê luËt s­, ng­êi kh¸c b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh.

- Cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n xÐt xö kÝn vô ¸n; cã quyÒn dïng tiÕng nãi, ch÷ viÕt cña d©n téc m×nh.

Ngoµi ra cßn cã nh÷ng quyÒn cô thÓ trong tõng giai ®o¹n tham gia tè tông.

VÒ nghÜa vô:

- Cung cÊp b¶n sao quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh; quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc; quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu nÕu cã; cung cÊp tµi liÖu; chøng cø vô ¸n theo yªu cÇu cña Tßa ¸n.

- Ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Tßa ¸n, ph¶i chÊp hµnh néi qui, qui chÕ cña Tßa ¸n.

- Ph¶i nép ¸n phÝ, chi phÝ gi¸m ®Þnh vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c khi bÞ thua kiÖn.

- ChÊp hµnh nghiªm chØnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.

- Ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi vµ nÕu cã lçi th× ph¶i båi th­êng.

* Tr×nh tù thñ tôc thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô:

- Trong tr­êng hîp 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu cña C¬ quan gi¶i quyÕt khiÕu n¹i. NÕu kh«ng ®ång ý víi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i th× ®­îc khëi kiÖn. HoÆc trong 30 ngµy hÕt thêi h¹n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i th× ®­îc khëi kiÖn. §©y lµ thêi hiÖu khëi kiÖn.

- C¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ:

+ Vïng s©u, vïng xa ®i l¹i khã kh¨n th× thêi hiÖu 45 ngµy.

+ NÕu cã trë ng¹i trong thêi hiÖu khiÕu n¹i do yÕu tè kh¸ch quan th× thêi gian trë ng¹i kh«ng tÝnh vµo thêi hiÖu khëi kiÖn (kÓ c¶ ®i häc hoÆc c«ng t¸c xa).

- §Ó khëi kiÖn th× ng­êi khëi kiÖn ph¶i lµm ®¬n kiÖn, néi dung:

+ Ngµy,th¸ng, n¨m lµm ®¬n.

+ Nªu râ TA ®­îc yªu cÇu gi¶i quyÕt.

+ Ghi tªn, ®Þa chØ ng­êi khëi kiÖn vµ ng­êi bÞ kiÖn.

+ Nªu râ néi dung quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hoÆc quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc, hoÆc tãm t¾t hµnh vi hµnh chÝnh.

+ Nªu râ néi dung quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu ®· khiÕu n¹i.

+ Cam kÕt kh«ng khiÕu n¹i ®Õn ng­êi cã thÈm quyÒn ®Ó khiÕu n¹i tiÕp theo (®Ó tr¸nh tr­êng hîp võa khiÕu kiÖn, võa khiÕu n¹i).

+ C¸c yªu cÇu ®Ò nghÞ TA gi¶i quyÕt

+ §¬n kiÖn ph¶i do ng­êi khëi kiÖn ký hoÆc ng­êi ®¹i diÖn ký.

+ Ng­êi khëi kiÖn ph¶i nép tiÒn ¸n phÝ t¹m øng xÐt xö s¬ thÈm (trõ tr­êng hîp miÔn ¸n phÝ ), Trong thêi gian 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o cña TA nÕu tiÕp nhËn thô lý vô ¸n; sè tiÒn ¸n phÝ 50.000®, thêi ®iÓm tÝnh thô lý vô ¸n kÓ tõ ngµy TA nhËn ®­îc biªn lai nép tiÒn cña ng­êi khëi kiÖn t¹i C¬ quan thi hµnh ¸n.

+ Sau khi TA thô lý, ng­êi khëi kiÖn t¹i c¬ quan thi hµnh ¸n.

b/ Ng­êi bÞ kiÖn: Lµ mét bªn ®­¬ng sù cã quyÒn vµ nghÜa vô trong vô ¸n hµnh chÝnh, cã thÓ lµ c¸ nh©n, tæ chøc trong C¬ quan Nhµ n­íc, cã quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh, quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc CBCC bÞ khëi kiÖn.

* QuyÒn:

- B×nh ®¼ng víi c¸c ®­¬ng sù kh¸c.

- §­îc söa ®æi, huû bá quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc hoÆc kh¾c phôc hËu qu¶ hµnh vi hµnh chÝnh.

- §­îc ®­a ra tµi liÖu chøng cø, ®­îc ®äc, ®­îc sao chÐp c¸c tµi liÖu kh¸c do ®­îc sù cung cÊp, ®­îc yªu cÇu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

- §­îc tham gia phiªn toµ, tho¶ thuËn víi c¸c ®­¬ng sù kh¸c.

- §­îc yªu cÇu thay ®æi ng­êi tiÕn hµnh tè tông, ng­êi phiªn dÞch, ng­êi gi¸m ®Þnh.

- §­îc tranh luËn t¹i phiªn toµ vµ kh¸ng c¸o c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n.

* NghÜa vô:

- T«n träng vµ thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ®­¬ng sù.

            - Cung cÊp cho toµ ¸n nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy, còng nh­ nh÷ng v¨n b¶n t¹i lÊy lµm c¨n cø ®Ó ban hµnh Q§ hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh hoÆc quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc.

            - Ng­êi bÞ kiÖn cã nghÜa vô t«n träng vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña Toµ ¸n vµ yªu cÇu cña c¸c ®­¬ng sù kh¸c; ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n, néi quy, quy chÕ cña Toµ ¸n vµ chÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt.

            c/ Ng­êi cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô liªn quan:

            Ng­êi cã nghÜa vô, quyÒn lîi liªn quan cã yªu cÇu ®éc lËp. Cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô ®øng vÒ phÝa ng­êi khëi kiÖn vµ ng­êi bÞ kiÖn.

            2/ Nh÷ng ng­êi tham gia Tè tông kh¸c:

            a/ Ng­êi ®¹i diÖn:

            - §èi víi c¸ nh©n:

 Khi ch­a thµnh niªn, hoÆc m¾c c¸c bÖnh t©m thÇn, bÖnh thÓ chÊt mÊt kh¶ n¨ng hµnh vi ®­¬ng nhiªn cã ng­êi ®¹i diÖn lµ: cha, mÑ, anh, chÞ, em ruét, con… hoÆc ng­êi gi¸m hé hay ng­êi do Toµ ¸n cö ra lµm ®¹i diÖn.

Nhê ng­êi kh¸c lµm ®¹i diÖn theo uû quyÒn, ng­êi ®¹i diÖn bÊt kú lµ ng­êi nµo víi ®iÒu kiÖn ph¶i ®ñ n¨ng lùc hµnh chÝnh vµ kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm ( C¸n bé Toµ ¸n, c¸n bé VKS… ).

- §èi víi c¬ quan tæ chøc:

Thùc hiÖn th«ng qua ng­êi ®¹i diÖn ®­¬ng nhiªn lµ ng­êi ®øng ®Çu tæ chøc hoÆc uû quyÒn cho cÊp phã lµm ®¹i diÖn.

Ngoµi ra c¬ quan, tæ chøc còng cã thÓ uû quyÒn cho ng­êi kh¸c lµm ®¹i diÖn.

* Theo qui ®Þnh ph¸p luËt th× nh÷ng ng­êi sau ®©y kh«ng ®­îc lµm ®¹i diÖn:

+ Kh«ng cã quèc tÞch ViÖt Nam, kh«ng c­ tró ë ViÖt Nam ( Trõ trõng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c ).

+ Ng­êi ch­a ®ñ 18 tuæi.

+ Ng­êi bÞ bÖnh t©m thÇn.

+ Ng­êi ®· bÞ khëi tè vÒ h×nh sù, ®· bÞ kÕt ¸n nh­ng ch­a xo¸ ¸n.

+ C¸n bé Toµ ¸n, c¸n bé VKS.

+ Ng­êi gi¸m ®Þnh ng­êi phiªn dÞch trong vô ¸n.

+ Ng­êi th©n thÝch víi thÈm ph¸n, Héi thÈm nh©n d©n, Th­ ký TA, KiÓm s¸t viªn ®ang gi¶i quyÕt vô ¸n.

b/ Ng­êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng sù:

§ã lµ nh÷ng ng­êi ®­îc ®­¬ng sù yªu cÇu gióp ®ì vÒ mÆt ph¸p lý nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä t¹i phiªn toµ. Bao gåm:

+ LuËt s­.

+  BÊt cø ng­êi nµo kh¸c.

TRong mét vô ¸n cã thÓ b¶o vÖ mét hoÆc nhiÒu ®­¬ng sù nh­ng quyÒn lîi cña c¸c ®­¬ng sù kh«ng m©u thuÉn víi nhau ( kh«ng võa lµ ng­êi khëi kiÖn, kh«ng võa lµ ng­êi bÞ kiÖn ).

* QuyÒn:          

+ §­îc tham gia tè tông ngay tõ khi khëi kiÖn vô ¸n.

+ §­îc quyÒn ®Ò nghÞ thay ®æi nh÷ng ng­êi tè tông.

+ §­îc cung cÊp tµi liÖu, chøng cø hå s¬ vô ¸n, ®äc hå s¬, sao chÐp hå s¬ vµ tham gia phiªn toµ.

* NghÜa vô:

Cã nghÜa vô sö dông c¸c biÖn ph¸p theo qui ®Þnh ph¸p luËt ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng sù, ®ång thêi gãp phÇn lµm s¸ng tá vô ¸n.

c/ Ng­êi lµm chøng:

Lµ ng­êi biÕt nh÷ng t×nh tiÕt liªn quan vô ¸n, tù m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña Toµ ¸n, VKS ®Õn lµm chøng t¹i phiªn toµ.

* QuyÒn, nghÜa vô:

- Cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n.

- Ph¶i khai b¸o trung thùc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ lêi khai b¸o cña m×nh.

- H­ëng chi phÝ lµm chøng: Ng­êi thua kiÖn sÏ tr¶ chi phÝ cho ng­êi lµm chøng trong tr­êng hîp lêi khai ng­êi lµm chøng cã gi¸ trÞ ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n. Tr­êng hîp lêi khai ng­êi lµm chøng kh«ng cã gi¸ trÞ  gi¶i quyÕt vô ¸n th× ng­êi nµo mêi ng­êi lµm chøng ®ã sÏ tr¶ chi phÝ.

d/ Ng­êi gi¸m ®Þnh:

Lµ ng­êi cã kiÕn thøc Khoa häc hoÆc kiÕn thøc chuyªn m«n nghiÖp vô vµ ®­îc Toµ ¸n, VKS tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh.

- Ng­êi gi¸m ®Þnh cã quyÒn t×m hiÓu tµi liÖu liªn quan ®Õn vô ¸n.

- Ph¶i kh¸ch quan trung thùc víi ®èi t­îng ®­îc tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh.

- Chi phÝ gi¸m ®Þnh nÕu cã ý nghÜa th× ng­êi thua kiÖn tr¶. NÕu kh«ng cã ý nghÜa th× c¬ quan tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh tr¶ chi phÝ .

- Ng­êi gi¸m ®Þnh ph¶i tõ chèi hoÆc bÞ thay ®æi  theo quy ®Þnh nh­ sau:

+ §ång thêi lµ ng­êi ®¹i diÖn; lµ ®­¬ng sù, ng­êi b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng sù; ng­êi lµm chøng…

+ §· tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, thùc hiÖn hµnh vi hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn.

+ §· tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc hoÆc tham gia gi¶i quyÕt quyÕt ®Þnh kû luËt bÞ khiÕu n¹i.

+ Cã ng­êi th©n thÝch tham gia tè tông cïng mét vô ¸n ë cÊp xÐt xö kh¸c.

+ Cã c¨n cø cho thÊy kh«ng v« t­ khi lµm nhiÖm vô.

            d/ Ng­êi phiªn dÞch:

            “ Lµ ng­êi ®­îc Toµ ¸n yªu cÇu tham gia Tè tông trong nh÷ng tr­êng hîp cã ng­êi kh«ng sö dông ®­îc tiÕng ViÖt Nam”.

- Ph¶i phiªn dÞch trung thùc.

- Cã thÓ bÞ thay ®æi hoÆc tõ chèi tiÕn hµnh tè tông nÕu cã mét trong nh÷ng tr­êng hîp qui ®Þnh ë phÇn ng­êi gi¸m ®Þnh. 

C©u 9: Vai trß kiÓm s¸t nh©n d©n trong Tè tông hµnh chÝnh.

            1/ KiÓm s¸t ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ ¸n:

            KÓ tõ giai ®o¹n b¾t ®Çu Toµ ¸n thô lý vô ¸n, hoÆc xem xÐt viÖc Toµ ¸n kh«ng thô lý vô ¸n; xem xÐt vÒ thµnh phÇn H§XX, vÒ thñ tôc më phiªn toµ…

            Tham gia xÐt xö t¹i phiªn toµ.

            2/ Thùc hiÖn quyÒn khëi tè vô ¸n theo qui ®Þnh Ph¸p luËt ®èi víi c¸c tr­êng hîp nh­ sau:

-  Ng­êi ch­a thµnh niªn khëi kiÖn nh­ng kh«ng cã ng­êi ®¹i diÖn ®Ó khëi kiÖn.

                        - Ng­êi m¾c bÖnh t©m thÇn, bÖnh vÒ thÓ chÊt mÊt ®i kh¶ n¨ng hµnh vi, kh«ng cã ng­êi ®¹i diÖnkhëi kiÖn.

                        VKS tham gia ë bÊt kú giai ®o¹n nµo cña vô ¸n. §èi víi nh÷ng vô ¸n do VKS khëi tè th× b¾t buéc ph¶i tham gia phiªn toµ; nh÷ng vô ¸n kh¸c VKS chØ tham gia khi cÇn thiÕt.

C©u 10: Khëi kiÖn Khëi tè vô ¸n hµnh chÝnh.

            “Lµ viÖc c¸ nh©n, C¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc thùc hiÖn quyÒn khëi kiÖn, VKS thùc hiÖn quyÒn khëi tè t¹i Toµ ¸n cã thÈm quyÒn ®Ó yªu cÇu Toµ ¸n b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña hä, cña ng­êi ch­a thµnh niªn hoÆc ng­êi bÞ nh­îc ®iÓm vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn mµ kh«ng cã ng­êi ®¹i diÖn khëi kiÖn.

* §iÒu kiÖn khëi kiÖn, khëi tè:

a/ §iÒu kiÖn vÒ chñ thÓ:

- Ph¶i cã n¨ng lùc tè tông hµnh chÝnh.

- NÕu kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc tè tông hµnh chÝnh th× ph¶i cã ng­êi ®¹i diÖn.

- §èi víi c¬ quan, tæ chøc th× ph¶i cã ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc ®ã, hoÆc ng­êi ®­îc uû quyÒn theo ph¸p luËt.

- §èi víi VKS khëi tè th× quyÕt ®Þnh khëi ph¶i do ViÖn tr­ëng ký, hoÆc ng­êi do ViÖn tr­ëng uû quyÒn ký.

b/ Vô viÖc khëi kiÖn ph¶i thuéc thÈm quyÒn xÐt xö cña Toµ ¸n hµnh chÝnh ( theo qui ®Þnh t¹i ®iÒu 11 Ph¸p lÖnh gi¶i quyÕt vô ¸n hµnh chÝnh cã 9 lo¹i vô viÖc ).

c/ Vô viªïc khëi kiÖn ®· tr¶i qua giai ®o¹n tiÒn tè tông mµ ng­êi khëi kiÖn vÉn kh«ng ®ång ý, nh­:

- §èi víi quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh: gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu, hoÆc kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt.

- §èi víi quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc CBCC: chØ khi nµo ®· ®­îc khiÕu n¹i gi¶i quyÕt lÇn ®Çu th× míi ®­îc khëi kiÖn.

d/ Nh÷ng vô viÖc khëi kiÖn, khëi tè lµ nh÷ng viÖc  ch­a ®­îc Toµ ¸n gi¶i quyÕt b»ng v¨n b¶n hoÆc quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.

®/ Lo¹i vô viÖc ph¶i cßn trong thêi h¹n, thêi hiÖu khiÕu kiÖn.

e/ ViÖn kiÓm s¸t thùc hiÖn quyÒn khöi tè ®èi víi nh÷ng lo¹i vô viÖc theo ®óng qui ®Þnh ph¸p luËt.

h/ C¸ nh©n, C¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc chØ ®­îc khëi kiÖn khi quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh trùc tiÕp x©m h¹i ®Õn quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh.

* H×nh thøc khëi kiÖn, khëi tè:

- B»ng v¨n b¶n.

- Ph¶i lµm ®¬n khëi kiÖn, cã néi dung ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt.

- Khëi tè cña VKS thÓ hiÖn b»ng quyÕt ®Þnh khëi tè vô ¸n, néi dung ph¶i ®¶m b¶o nh­ néi dung khëi kiÖn. QuyÕt ®Þnh khëi tè ph¶i do ViÖn tr­ëng ký hoÆc ng­êi do ViÖn tr­ëng uû quyÒn.

C©u 11: Thô lý vô ¸n hµnh chÝnh.

“Lµ viÖc TA chÊp nhËn ®¬n kiÖn cña ng­êi khëi kiÖn, quyÕt ®Þnh khëi tè cña VKS theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó vµo hå s¬ vô ¸n thô lý”.

* Nh÷ng c¨n cø thô lý vô ¸n hoÆc tr¶ l¹i ®¬n kiÖn:

a/ Nh÷ng c¨n cø thô lý vô ¸n:

            - Xem xÐt ®èi t­îng khëi kiÖn.

            - Xem xÐt chñ thÓ khëi kiÖn.

            - Xem xÐt thÈm quyÒn theo lo¹i vô viÖc.

            - C¨n cø vµo thÈm quyÒn l·nh thæ.

            - C¨n cø vµo thêi hiÖu khëi kiÖn vµ chØ ®¹o thô lý khi cßn thêi hiÖu.

            b/ Nh÷ng tr­êng hîp Toµ ¸n tr¶ l¹i ®¬n kiÖn:

- Ng­êi khëi kiÖn kh«ng cã quyÒn khëi kiÖn ( kh«ng ®óng lo¹i vô viÖc, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p kh«ng bÞ xam h¹i ).

- Thêi hiÖu khëi kiÖn ®· hÕt mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng.

- Ch­a hÕt thêi h¹n khiÕu n¹i gi¶i quyÕt lÇn ®Çu hoÆc ch­a cã quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu.

- §· hÕt thêi hiÖu khiÕu n¹i theo qui ®Þnh cña luËt khiÕu n¹i, tè c¸o mµ kh«ng khiÕu n¹i ( VD: khi nhËn ®­îc quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc sau 15 ngµy mµ kh«ng khiÕu n¹i ).

- §· cã quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tiÕp theo (Sau quyÕt ®Þnh, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lÇn ®Çu, kh«ng ®ång ý nh­ngkh«ng khëi kiÖn, tiÕp tôc khiÕu n¹i).

- Sù viÖc ®· ®­îc gi¶i quyÕt b»ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc cña Toµ ¸n.

C©u 12: Nh÷ng biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

            “ Lµ biÖn ph¸p do Toµ ¸n ¸p dông c¨n cø vµo yªu cÇu cña ®­¬ng sù hay ®Ò nghÞ cña VKS, ®Ó ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nh»m t¹m thêi lµm ng­ng viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn khi xÐt thÊy viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh ®ã cã nguy c¬ x©m h¹i ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c ®­¬ng sù vµ cã thÓ x¶y ra nh÷ng hËu qu¶ khã kh¾c phôc.”

- Khi ¸p dông nÕu quyÕt ®Þnh ®ã ®­îc ban hµnh dùa trªn c¬ së ph¸p lý lµ v¨n b¶n luËt.

- Khi ban hµnh quyÕt ®Þnh trªn c¬ së ph¸p lÖnh hoÆc nh÷ng v¨n b¶n d­íi luËt kh¸c th× dï nh÷ng v¨n b¶n nµy cã qui ®Þnh tÝnh kh«ng bÞ tr× ho·n quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, Toµ ¸n vÉn cã quyÒn ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

- Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n Toµ ¸n cã thÓ tù m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña VKS ®Ó ra quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

- BiÖn ph¸p ¸p dông khÈn cÊp t¹m thêi cã thÓ ¸p dông ë bÊt kú giai ®o¹n nµo cña qu¸ tr×nh tè tông.

* Nh÷ng biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi:        

            T¹i ®iÒu  34 PL tè tông  gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n hµnh chÝnh, gåm:

- ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi t¹m ®×nh chØ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn ( lµ biÖn ph¸p buéc c¸c c¬ quan, tæ chøc h÷u quan kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn vµ ph¶i chê ®îi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt cña Toµ ¸n ).

- CÊm hoÆc buéc ®­¬ng sù, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c ph¶i thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nhÊt ®Þnh.

* Tr×nh tù, thñ tôc ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi: 

            - Khi nhËn ®­îc yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi th× TA ph¶i xem xÐt trong thêi h¹n 3 ngµy. NÕu thÊy cÇn thiÕt th× ra quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

            + Néi dung quyÕt ®Þnh ph¶i ghi râ ®èi t­îng ¸p dông biÖn ph¸p t¹m thêi.

            + Ghi râ thêi h¹n cña quyÕt ®Þnh ¸p dông kh«ng ®­îc dµi h¬n thêi h¹n gi¶i quyÕt vô ¸n.

            + QuyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®­îc thi hµnh ngay. ViÖc khiÕu n¹i cña ®­¬ng sù hoÆc kiÕn nghÞ cña VKS kh«ng lµm tr× ho·n viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi.

- Khi c¸c ®­¬ng sù khiÕu n¹i hoÆc VKS kh¸ng nghÞ th× Ch¸nh ¸n Toµ ¸n ®ang gi¶i quyÕt vô ¸n ph¶i xem xÐt vµ tr¶ lêi trong thêi h¹n 3 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc khiÕu n¹i.

C©u 13: Giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö.

            “ Giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö lµ tõ khi Toµ ¸n thô lý vô ¸n cho ®Õn khi thÈm ph¸n gi¶i quyÕt vô ¸n”; vµ ra 1 trong 3 quyÕt ®Þnh sau:

- QuyÕt ®Þnh ®­a vô ¸n ra xÐt xö.

- QuyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

- QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

* Tr×nh tù tiÕn hµnh giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö:  

            - Th«ng b¸o cho ng­êi bÞ kiÖn, ng­êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan:

            + Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy thô lý vô ¸n, TA ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi bÞ kiÖn, ng­êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan biÕt néi dung ®¬n kiÖn.

            + Trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o cña TA, ng­êi khëi kiÖn, ng­êi bÞ kiÖn, ng­êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ph¶i gëi ý kiÕn cña m×nh b»ng v¨n b¶n cho TA; Trong v¨n b¶n ph¶i nªu râ quan ®iÓm cña m×nh vÒ tÝnh hîp ph¸p cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh bÞ khëi kiÖn, nªu râ c¨n cø ph¸p lý. NÕu kh«ng ®ång ý víi yªu cÇu cña ng­êi khëi kiÖn th× nªu c¨n cø ®Ó ph¶n b¸c. NÕu hÕt thêi h¹n 15 ngµy mµ ng­êi khëi kiÖn, ng­êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan kh«ng gëi ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cho TA th× TA vÉn tiÕp tôc gi¶i quyÕt vô ¸n.

- X¸c minh vµ thu thËp chøng cø:

+ X¸c minh thu thËp chøng cø lµ nh»m lµm râ t×nh tiÕt vô ¸n lµm c¨n cø ®Ó ph¸n quyÕt vÒ tÝnh hîp ph¸p cña quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh, quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc, nh÷ng thiÖt h¹i do c¸c quyÕt ®Þnh, hµnh vi bÞ khëi kiÖn g©y ra.

            .  NÕu viÖc thu thËp chøng cø n»m trong ®Þa h¹t TA th× thÈm ph¸n ®­îc ph©n c«ng chñ to¹ tiÕn hµnh biÖn ph¸p thu thËp chøng cø.

            .  NÕu n»m ngoµi ®Þa h¹t th× TA ®· thô lý vô ¸n uû th¸c cho TA kh¸c ( n¬i cÇn thu thËp chøng cø ) ®Ó ®iÒu tra thu thËp.

          + Néi dung cña viÖc x¸c minh:

. CÇn tiÕn hµnh triÖu tËp c¸c ®­¬ng sù ®Õn ®Ó cung cÊp bæ sung chøng cø.

            . Yªu cÇu c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc h÷u quan cung cÊp b»ng chøng cã ý nghÜa cho viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

            . Yªu cÇu ng­êi lµm chøng tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt.

            . TiÕn hµnh x¸c minh t¹i chç.

            . TiÕn hµnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh vµ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt kh¸c.

- Nghiªn cøu hå s¬:

+ Nghiªn cøu xem vô ¸n cã thuéc thÈm quyÒn cña TA hay kh«ng:

. QuyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh, quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc cã thuéc ®èi t­îng cña TA xÐt xö hay kh«ng?

. Xem xÐt lo¹i vô viÖc.

            . Xem xÐt thÈm quyÒn theo l·nh thæ.

+ §· cã ®ñ chøng cø ®Ó lµm s¸ng tá vô ¸n hay ch­a?

+ Xem xÐt quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi hµnh chÝnh, quyÕt ®Þnh buéc th«i viÖc cã tr¸i ph¸p luËt hay kh«ng?

+ X¸c ®Þnh néi dung lµm viÖc víi ®­¬ng sù, víi VKS; gÆp gì ng­êi bÞ kiÖn, ng­êi khëi kiÖn ®Ó xem xÐt hä cã bæ sung thªm chøng cø nµo n÷a kh«ng; cÇn lµm viÖc víi luËt s­.

+ Xem xÐt cã nªn ¸p dông, thay ®æi hoÆc huû bá biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi hay kh«ng?

+ Xem xÐt cã cÇn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung hay kh«ng?

+ Xem xÐt ®Ó cã lý do t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ hay kh«ng?

C©u 14: C¸c quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n trong giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö

            a/ QuyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ vô ¸n:

            Lµ quyÕt ®Þnh do thÈm ph¸n ®­îc ph©n c«ng chñ to¹ ban hµnh trong thêi h¹n 60 ngµy kÓ tõ khi thô lý ¸n. QuyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ vô ¸n ban hµnh khi cã nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i t¹m ®×nh chØ vô ¸n, gåm:

- Tr­êng hîp ®­¬ng sù lµ c¸ nh©n chÕt, c¬ quan, tæ chøc gi¶i thÓ mµ ch­a cã ng­êi thõa kÕ, hoÆc ch­a cã c¬ quan, tæ chøc thõa kÕ quyÒn vµ nghÜa vô tè tông. 

- §· hÕt thêi h¹n chuÈn bÞ xÐt xö mµ mét trong c¸c ®­¬ng sù kh«ng thÓ cã mÆt v× lý do chÝnh ®¸ng ( Trõ tr­êng hîp cã thÓ xÐt xö v¾ng mÆt c¸c ®­¬ng sù ).

+ C¸c ®­¬ng sù cã ®¬n xin v¾ng mÆt.

+ T×nh tiÕt vô ¸n ph¶i râ rµng.

+ TÊt c¶ c¸c chøng cø ph¶i ®­îc c¸c ®­¬ng sù thõa nhËn.

- CÇn ®îi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt cña vô ¸n h×nh sù, d©n sù, kinh tÕ, lao ®äng hoÆc vô ¸n hµnh chÝnh kh¸c.

b/ QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n:

Lµ quyÕt ®Þnh do thÈm ph¸n ®­îc ph©n c«ng chñ to¹ ban hµnh khi cã nh÷ng c¨n cø theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n.

* Nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y ph¶i ®×nh chØ :

            - §­¬ng sù lµ c¸ nh©n chÕt mµ kh«ng cã ng­êi thõa kÕ quyÒn, nghÜa vô hîp ph¸p; c¬ quan, tæ chøc gi¶i thÓ mµ kh«ng cã c¬ quan, tæ chøc thõa kÕ quyÒn, nghÜa vô.

            - Ng­êi khëi kiÖn rót ®¬n khëi kiÖn; VKS rót quyÕt ®Þnh khëi tè vô ¸n.

            - Ng­êi khëi kiÖn ®· ®­îc triÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai mµ vÉn v¾ng mÆt kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng.

            - Thêi h¹n khëi kiÖn ®· hÕt tr­íc khi TA thô lý ®¬n kiÖn.

            - Sù viÖc ®· ®­îc gi¶i quyÕt b»ng b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña TA.

            - §· cã quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña ng­êi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tiÕp theo.

            - Sù viÖc kh«ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña TA.

            c/ QuyÕt ®Þnh ®­a vô ¸n ra xÐt xö:

            Ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng néi dung sau:

- Nªu râ thêi gian, ®Þa ®iÓm.

- Nªu râ sù c«ng khai hoÆc kÝn.

- Nªu râ thµnh phÇn H§XX.

- Ng­êi tiÕn hµnh tè tông kh¸c ( Th­ ký, VKS… ).

- Hä, tªn, ®Þa chØ cña c¸c ®­¬ng sù.

- Nh÷ng ng­êi tham gia tè tông kh¸c ( ng­êi lµm chøng, ng­êi gi¸m ®Þnh… )

- Néi dung vô viÖc (quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh hay hµnh vi hµnh chÝnh hoÆc quyÕt ®Þnh kû luËt buéc th«i viÖc).